kozmos – popüler sözlük
Kapalı bir sistem içinde mikro ölçekli parçacıktan, makro ölçekli galaksileri de kapsayan, bir diğer adı ile uzay diye adlandırdığımız oluşumu inceleyen kuram.
Evren ve kainat diye de adlandırılan kapalı sisteme verilen ad.
Her insan yıldız tozu ve ışığından meydana geldiğinden insanın iç dünyasını oluşturan ve dış dünya ile dengeleyen mikro kozmos ölçeğine de sahiptir.
Bu dengeyi kuramayan ve kavrayamayanlar için kozmos değil kaos' un hükmü geçerlidir.
kozmos, kaos’ un ve düzenin birarada bulunduğu; düzenden kaos’a, kaos’tan düzene doğru sürekli bir geçişin yaşandığı “kapalı sistem”in adıdır.

madde kütle kazandıkça düzene doğru da eğilimi artar. kütlesi yoğunlaşan maddenin de kendisini vareden maddenin ilk yapı taşları olan ışık ve dalga boyutlu manyetizmaya doğru akışı başlar.

dünya zaman ve mekân ölçeklerine göre kozmos boyutunda gerçekleşen bu dönüşüm sürelerini astronomik sayılarla ifade etmek gerekir.

big bang ile başlayan ondört milyar yıl olarak hesaplanan son kozmos serüvenini, dört milyar yıllık tarihi olan adına dünya dediğimiz yeryüzünde; insanın birkaç milyon yılı kapsayan tarihsel geçmişini dikkate aldığımızda, homo sapiens’in kapladığı zamanın daha da kısaldığını görürüz.

kozmos ölçeğinde gerçekleşen olaylar ile  kıyaslandığında, varlığı kısa zaman aralığını kapsayan insan türünün henüz gelişme aşamasını yaşadığı beyin aktivitesiyle bu olayları kavramasını beklemek bizi hüsrana uğratır.

kozmos boyutunda gerçekleşen olayların zaman ve mekan içersindeki yayılımını hesaplamak kolay değildir.

günümüzde parça/bütün ilişkisini, parçacık/bütün ilişkisi olarak ele almak gerekmektedir.